حجت‌الاسلام والمسلمین حمید شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، عصر سه شنبه 27 مهرماه در نخستین روز برگزاری کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی، با اشاره به‌موضوع کنفرانس امسال یعنی «اتحاد اسلامی، صلح و پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام» خاطرنشان کرد: این موضوع از آن جهت انتخاب شد که ما در مجمع تقریب یک مدل مفهومی برای امت واحده اسلامی و یک مدل مفهومی برای اتحادیه کشورهای اسلامی عرضه کردیم.
وی افزود: در مدل مفهومی امت واحده اسلامی چهار لایه از مفاهیم قرار دارد که لایه اول، موضوع امسال کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی یعنی «پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام» است. این مفهوم نشانگر آن است که اگر مسلمانان بخواهند به امت واحده دسترسی پیدا کنند، باید به شکلی تعامل داشته باشند که از تفرقه دوری کرده و از هر نوع صدمه زدن و تعرض فکری، عملی و زبانی به یکدیگر پرهیز کنند.
شهریاری ادامه داد: طبیعتاً بالاترین تنازع در جهان اسلام، جنگ است. پس اولین گام این است که از جنگ پرهیز کنیم. در این مدل مفهومی نسبت به پرهیز از جنگ توضیحاتی داده شده که باید در مجال دیگری بازگو شود. خلاصه اینکه ما در جهان اسلام به صلح دعوت می کنیم، چرا که اگر نزاع و اختلافی در جهان اسلام پیش بیاید، ما آن را جنگ نمی‌دانیم. مسلمانان دشمن هم نیستند پس باید از هرگونه جنگی پرهیز کنند.
وی به دومین پرهیز در جهان اسلام اشاره کرد و گفت: دومین پرهیز، پرهیز از ترور است. ترور به معنای کشتن یک مسلمان که دارای موقعیت اجتماعی است و می‌تواند عضوی از جامعه اسلامی باشد، مورد نهی قرآن کریم قرار گرفته و قرآن از قتل یکدیگر نهی و در سوره مائده آیه 32 تأکید کرده است که هرکس یک نفر را به قتل برساند، گویی یک امت را به قتل رسانده است. «مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا» (از اين رو بر فرزندان اسرائيل مقرر داشتيم كه هر كس، كسى را جز به قصاص قتل يا [به كيفر] فسادى در زمين بكشد ،چنان است كه گويى همه مردم را كشته باشد و هر كس، كسى را زنده بدارد، چنان است كه گويى تمام مردم را زنده داشته است).
یعنی قرآن کریم کشتن یک یا چند نفر را با کشتن همه مردم برابر دانسته، چرا که یک انسان، خود به تنهایی می‌تواند یک امت باشد یا از او نسل و فرزندانی تحویل جامعه اسلامی شود که در میان آنها افرادی مجاهد و مقاوم در برابر دشمنان اسلام وجود داشته باشند.
دبیرکل مجمع تقریب درباره سومین پرهیز نیز گفت: سومین پرهیز، پرهیز از تکفیر است. تکفیر به نوعی قتل شخصیت، قتل فکر و قتل انسانی است که در حوزه امت اسلامی تعریف شده ولی دشمنان اسلام با سرنیزه ذهنی او را محکوم به کفر می‌کنند. به هرحال معیاری که دین اسلام برای مسلمانی و کفر در نظر گرفته معیار اعتقاد به خداوند متعال، پیامبران، معاد و کتب آسمانی است. هرکس که این چهار اعتقاد را داشته باشد، مسلمان است و کشتن او حرام بوده و تکفیرش جایز نیست.
وی تاکید کرد: سِمَت مسلمان بودن، آبرو برای اوست، بنابراین کسی که یک مسلمان را تکفیر می‌کند، به عِرض و آبروی او تعرض کرده و مورد نهی پیامبر اکرم (ص) قرار گرفته است، چرا که پیامبر (ص) می‌فرماید: «كلُّ المسلمِ على المسلمِ حَرامٌ دمُه ومالُه وعِرضُه». یعنی نه تنها کشتن مسلمان در جنگ حرام است حتی تعرض به آبروی او نیز نباید داشت. (این حدیث در بین احادیث شیعه و سنی از جمله در مسند مسلم ص 2564 از پیامبر اسلام (ص) نقل شده است.)
شهریاری در ادامه خاطرنشان کرد: رویه قرآن این است که مسلمانان را به اخوت دعوت می‌کند و مؤمن در لسان قرآنی، در مقابل کافر قرار دارد.کلمات مؤمن و کافر در آیات قرآن بدیل یکدیگر هستند. بنابراین لازمه تقوای الهی این است که بین برادران خود اصلاح برقرار کنیم چون رابطه بین مسلمانان، اخوت و برادری است و خداوند متعال وعده کرده که اگر دنبال رحمت من هستید، تقوا پیشه کرده و اخوت را حفظ کنید.
شهریاری درباره تعریف کافر حقیقی نیز اظهار کرد: کافر حقیقی کسی است که به خدا و رسولانش کافر باشد و یکی از موارد آن مشرک است. مشرک در لسان قرآنی به بت پرستان، یهودیان، نصارا و ادیان دیگر غیر از اسلام اطلاق شده است، پس به کسی که مسلمان است و شهادتین گفته، نمی‌توان لقب کفر را اسناد داد و این کار ممنوع است.
وی افزود: ما در مکتب شیعه جعفری معتقدیم که اسلام عبارت است از شهادتین، لذا هر کس که شهادتین را بر زبان براند، مسلمان است و هرکس که مسلمان باشد، باید جان و مال و آبروی او حفظ شود.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چهارمین پرهیز را پرهیز از تنازع دانست و گفت: خداوند متعال در آیه 46 سوره انفال می‌فرماید: «وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ». «ریح» در این آیه شریفه به معنای دولت و عزت و قدرت تفسیر شده و خداوند می‌فرماید: از خدا و رسولش تبعیت کنید و با هم درگیر نشوید که نزاع باعث ناتوان شدن شما می‌شود و عزت و قدرت و شوکت شما را از بین می‌برد؛ اما در مقابل، صبر پیشه کنید.
وی به پنجمین پرهیز یعنی پرهیز از مشاجره اشاره و خاطرنشان کرد: متأسفانه امروز می‌بینیم در شبکه‌های اجتماعی که از سوی استکبار جهانی، چه آمریکا و چه انگلیس و پیروانشان راه افتاده، مذاهب مختلف علیه یکدیگر بدگویی کرده و به همدیگر نسبت‌های ناروا می‌دهند یا به مقدسات همدیگر توهین می‌کنند، در صورتی که همه این کارها در قرآن تحریم شده است و خداوند در مقابل می‌فرماید: «واعتصموا بحبل الله جمیعاً ولاتفرقوا».
شهریاری ادامه داد: خداوند در آیه 108 سوره انعام می‌فرماید: « وَلَا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ » یعنی نباید حتی به دشمن خودمان و به بت پرستان ناسزاگویی کنیم.
همچنین ما در بین خود مسلمانان نیز امر شده‌ایم که همدیگر را مسخره نکنیم « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ ....» (حجرات/11)
و همینطور انسان‌ها نباید با اسامی زشت یکدیگر را صدا بزنند و به یکدیگر توهین کنند، « وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ » و این کار نیازمند توبه است « وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ » یعنی توهین به یک مسلمان و اعتقادات او از مصادیق ظلم است. همانطور که مقام معظم رهبری فتوا دادند که توهین به مقدسات اهل سنت حرام است.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد که سی و پنجمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی با مشارکت اندیشمندان و علمای طراز اول جهان اسلام، به بهترین شکل برگزار شود و از همه مدعوین که دعوت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی را پذیرفتند، تشکر و قدردانی کرد.
