به گزارش ستاد خبری سی و ششمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی، «محمد علی آذرشب» پژوهشگر و استاد دانشگاه در وبینار سوم سی‌و ششمین کنفرانس وحدت اسلامی، ضمن قدردانی از مجمع تقریب مذاهب اسلامی به دلیل اهتمام ویژه به چالش‌های پیرامون جهان اسلام، هدف اصلی و اساسی از ایجاد این چالش‌ها برای امت اسلامی را بسط ناامنی و بی‌ثباتی در کشورهای اسلامی خواند.
وی در این باره توضیح داد: ایجاد این چالش‌ها به این دلیل است که کشورهای اسلامی قادر به تحقق اهداف و آمال ملت‌هایشان در زمینه‌های پیشرفت، رشد و توسعه و ساخت تمدن اسلامیِ نوین، نباشند. این هدفی است که آن‌ها [بیگانگان] دنبال می‌کنند.
آذرشب همچنین از دست اندرکاران سی و ششمین کنفرانس وحدت اسلامی به دلیل انتخاب عنوان «اتحاد اسلامی، صلح و پرهیز از تفرقه و منازعه در جهان اسلام» تشکرکرد و اظهار داشت: این عنوان با شرایط کنونی ما و نیز با آینده اهداف و آرمان‌های امت ما مرتبط است.
وی با بیان این که تمامی اصطلاحات مذکور در یک منظومه واحد جمع می‌شوند و آن، بازگشت امت‌مان به وضعیت سابق خود یعنی امت واحده است، گفت: آنچه که در خصوص نام‌گذاری سی و ششمین کنفرانس وحدت اسلامی اهمیت دارد، این است که در آن به طرح موضوع راهکارهایی که می‌تواند وحدت اسلامی را محقق سازد، اشاره شده است.
این پژوهشگر اسلامی ادامه داد: سخن گفتن از راهکارها و سازوکارهایی که می‌تواند وحدت و انسجام اسلامی را محقق سازد، مستلزم آن است که ما بدانیم چه چیزی باعث ایجاد شکاف در جهان اسلام شده است.
وی با بیان این که طبیعی است که تمامی کشورهایی که با یکدیگر سر منازعه دارند، در این زمینه مسئول هستند، تصریح کرد: ما معتقدیم که اولین عامل حاکم شدن احساس شکست و ذلت در امت اسلامی به پس از دوره سیطره استعمارگران، بازمی‌گردد. واقعیت این است که سیطره استعمارگران بر کشورهای اسلامی ما پس از آن اتفاق افتاد که قابلیت تحت استعمار واقع شدن، در این کشورها پدیدار شد.
وی افزود: این اتفاق پس از آن رخ داد که ما با دستان خودمان شکاف‌هایی را ایجاد کردیم که دشمن بتواند از طریق آن‌ها نفوذ کند. بنابراین، عامل اولِ شکاف و جدایی عامل داخلی است.
این استاد دانشگاه در ادامه خاطرنشان کرد: عامل داخلی، فرصت را برای عامل خارجی فراهم کرد تا از روزنه عیب و نقص‌هایِ موجود در کشورهای اسلامی، در این کشورها نفوذ کند. سلسله عوامل داخلی همچنان زمینه لازم را برای کسانی که به دنبال نفوذ در جوامع اسلامی هستند، فراهم می‌آورند. از جمله مهمترین این عوامل داخلی دور شدن ما از آن چیزی است که قرآن کریم بدان اشاره کرده است.
وی توضیح داد: خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ أَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ» (این امت شماست که امتی یگانه است و من پروردگار شما هستم پس مرا بپرستید). همانطور که در این آیه شریفه پیداست، امت اسلامی یک امت واحده است. چه زمانی امت واحده است؟ زمانی که تنها پروردگار جهانیان را در رأس همه چیز ببیند، زمانی که امت اسلامی تنها خداوند عالمیان را عبادت کند و نه بت‌های دست‌ساز بشریت و هوا و هوس‌های نفسانی خویش را، زمانی که هدف نهایی آن رضایت پروردگار جهان باشد و نه غیر او، در چنین شرایطی است که اولین شرطِ تحقق یاری از سوی خداوند متعال محقق می‌گردد.
آذرشب با اشاره به این که خداوند متعال در همین رابطه وعده نصرت و یاری را به مسلمانان داده است و در قرآن کریم تأکید شده است: «إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَ يُثَبِّتْ أَقْدامَكُمْ» (اگر خدا را یاری کنید، خدا نیز شما را یاری کرده و گام‌هایتان را استوار می‌گرداند)، گفت: بر اساس آنچه که گفته شد، اگر امت اسلامی به پروردگار جهانیان پناه ببرد، عزتی را که در نزد اوست، احساس خواهد کرد.
وی افزود: هرآنکس که به دنبال عزت است، عزت تماما نزد پروردگار است. اگر روح عزت در وجود امت اسلامی وارد شود، حیات در رگ‌های آن جاری خواهد شد؛ انسان زنده نیز بر اساس ذات و فطرتش به سمت و سوی ساختِ تمدن و نیز وحدت و یکپارچگی حرکت خواهد کرد و این حرکت تا بی‌نهایت ادامه پیدا خواهد کرد.
این اندیشمند مسلمان خاطرنشان کرد: این حرکت تا زمانی ادامه پیدا خواهد کرد که انسان در مسیر خود با موانع مواجه نشود. مهمترین این موانع، هوی و هوس است که باعث می‌شود انسان، غیر خدا را بپرستد.
وی در ادامه این آیه از قرآن کریم که می‌فرماید:«أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَٰهَهُ هَوَاهُ» (پس آيا ديدى كسى را كه هوس خويش را معبود خود قرار داده است)؟ اشاره کرد و اظهار داشت: بنابراین، توحید به معنای تمدنی آن، قادر است ما را به وحدت بازگردانده و از تفرقه و منازعه بازدارد. افزون بر این، یک جامعه زنده تشنه معرفت و شناخت است. چنین جامعه‌ای به دنبال معرفت است؛ حتی اگر این معرفت در دورترین نقاط زمین باشد.
این استاد دانشگاه با اشاره به سفرهای علما از شرق به غرب، از خراسان به اندلس، از اندلس به خراسان، که صفحات کتاب‌ها را مملو ساخته است، تصریح کرد: طلب معرفت و شناخت در نزد مسلمانان همان مسئله‌ای است که قرآن کریم نیز بدان اشاره کرده و فرموده است: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا» (ای مردم، ما شما را مرد و زن آفریدیم و شما را از قبایل و ملت‌ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید).
وی مقصود از «تعارف» در این آیه شریفه را «تبادل معرفت» عنوان کرد و افزود: این همان چیزی است که اجزای مختلف جهان اسلام را به یکدیگر پیوند می‌دهد و باعث می‌شود تا جوامع اسلامی با هرگونه تفرقه و منازعه که ناشی از تفاوت‌های قومیتی و طایفه‌گرایانه است، مخالفت نمایند. به عنوان نمونه، یک استادِ دانشگاه دارای یک مذهب و قومیتی معین است و در نقطه مقابل، دانشجوهایش نیز دارای مذاهب و قومیت‌های متفاوتی هستند. اما با این حال، «جستجوی شناخت و معرفت» چیزی است که آن‌ها را به یکدیگر پیوند می‌دهد.
آذرشب یک جامعه بشریِ زنده را تشنه معرفت و حرکت توصیف کرد و با اشاره به تشنگی و عطش «هاجر» همسر حضرت ابراهیم(ع)، گفت: «هاجر» نمونه و الگوی بارز یک انسانِ طالب معرفت است. در نتیجه تلاش‌های هاجر بود که نسل‌های متمادی از آبِ «زمزم» نوشیدند و عطش خود را برطرف ساختند.
وی ادامه داد: افزون بر این، یک جامعه زنده جامعه‌ای است که قادر به گوش دادن و شنیدن هستند. گوش دادن و شنیدن نیز با توحید و دوری جستن از طاغوت در ارتباط است. مقصود، طاغوت درون است. خداوند این ارتباط را به زیباترین شکل ترسیم نموده و در قرآن کریم فرموده است: «وَالَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَىٰ» (و کسانی که از پرستیدن طاغوت دوری کردند و به سوی خدا بازگشتند، بر آنان مژده باد). حال، مژده چیست؟ «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ» (پس به بندگانم مژده بده آنان که سخن را می شنوند و از بهترینش پیروی می‌کنند).
وی در پایان سخنان خود ابراز امیدواری کرد که امت اسلامی در سایه یک عطش معرفتی زندگی نماید؛ عطشی که آن را به سمت و سوی حرکت، وحدت، کمال و در نهایت به سمت و سوی خداوند متعال سوق می‌دهد.
