مفهوم امت اسلامی، یکی از مفاهیم کلیدی و بنیادین در اندیشه اسلامی است. این مفهوم، یکی از مهمترین ظرفیتهای فرهنگ اسلامی، برای ایجاد همسویی و همسانی جوامع اسلامی است. حرکت جوامع اسلامی به سوی تشکیل امت اسلام و رفع موانع نژادی، فرقهای و ملیگرایانه از راه همگرایی و اتحاد امت اسلام، استراتژی معقول و کارآمد جهان اسلام در قبال جهانی شدن با رویکرد اسلامی است. تحقق کامل این مفهوم، مکانیزم پویا و قدرتمندی را ایجاد میکند که امت اسلام و فرهنگ اسلامی را از توانمندی بالایی برای مواجهه با جهانی سازی غربی برخوردار میکند. این مفهوم، به عنوان عامل وحدت بخش و مکانیزم کارآمد برای شکوه و عظمت مسلمین و نفی استعمار و استثمار، بسیار راهگشا است. هر مسلمانی که شهادت میدهد، باید بداند و بفهمد که حتی عمل فردیاش، مربوط به کل مومنان است. عنصر اشتراک افراد در اهداف، به عنوان محور اصلی در تحقق امت واحده است. بنابراین، در رویکرد دینی، عنصر اعتقاد و اشتراک افراد در عقاید و باورهای دینی است که بر اساس آن، بنیان امت صورت میگیرد. بنابراین، امت اسلامی، بر بنیان اراده و اختیار افراد قرار دارد و اشتراک عقیدتی، مقوم و محقق آن است. پس از منظر اسلام، پیوندهایی مثل اشتراک سرزمینی، تاریخی و ملیت در این مفهوم، جایگاهی ندارد. مصلحان اجتماعی، همواره کوشیدهاند تا این ایده را تحقق بخشند. سید جمال الدین اسد آبادی، تحقق امت اسلامی را از طریق تشکیل یک مجمع اخلاقی عالی که از هر کشور اسلامی، نمایندهای در آن باشد، پیشنهاد داده است. عدهای، وحدت یکپارچه امت اسلامی را با وجود یک امام عالی (رهبر واحد جهان اسلام) ممکن دانستهاند. اما امام خمینی 1، دغدغه تشکیل امت بزرگ اسلام را در راستای ایجاد حکومت جهانی اسلام داشتهاند. مکانیزم تحقق وحدت و تشکیل امت اسلامی تنها از طریق اجتماع جوامع اسلامی، زیر پرچم توحید اسلامی و تاسی به قرآن و اخوت اسلامی امکانپذیر است.
Author(s):
محمد سلطانيه
Abstract:
Keywords:
امت واحده، فرهنگ، فرهنگی اجتماعی، امت اسلامی