وی افزود: از میان همه مقوله‌هایی که با سرنوشت مسلمانان و امت اسلام سر و کار دارد، مقوله همگرایی، همزیستی، هم اندیشی، هماهنگی و در نهایت وحدت از اهمیت خاصی برخوردار است، البته ما باید از فلسفه‌های اصلی گفت و گو و گفتمان و بسیاری از اقدامات دیگری که در حوزه تعامل میان دین و مذهب و تقریب انجام می‌پذیرند، در جهت تعمیق و ژرف سازی مولفه‌های وحدت و پایه های آن استفاده نماییم.
آیت الله اعرافی در همین خصوص ادامه داد: یکی از موضوعاتی که به این مسئله ارتباط دارد، مقوله هویت است، جامعه شناسان و تحلیلگران علوم اجتماعی معتقدند که انسان دارای یک هویت است، هویت یک انسان اگرچه به ظاهر در یک جمله بیان می‌شود، اما در حقیقت ترکیبی است از عناصر گوناگون و مولفه هایی فراوان که دارای یک شخصیت و یک هویت ویژه است؛ در واقع خود عناصر متعددی را شامل می‌شود، عناصری که بعضا به عوامل جغرافیایی و اقلیمی و طبیعی وابسته می‌باشند. از سوی دیگر، گذشته تاریخی و پیشینه‌های تاریخی یک جامعه نیز در هویت فرد تاثیر گذار است، بنابراین پیشینه تاریخی می‌تواند به عنوان دومین عامل شکل گیری هویت به شمار بیاید.
مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور اضافه کرد: عنصر سوم، عوامل اقتصادی و معیشتی را شامل می‌شود. عنصر چهارم نیز عوامل فرهنگی است، بخشی از این عوامل از جنبه های فرهنگی و محیطی تاثیر می‌پذیرند و در انسان اثر می‌گذارند؛ بنابراین عوامل انسانی، اقلیمی، نژادی، زبانی، صنفی ، شغلی، جنسیتی و مانند آن، عناصری هستند که در جامعه بشری وجود دارند که شخصیت فرد را شکل می‌دهند و هویت او را می‌سازند. باید گفت بخشی از این عوامل طبیعی و غیر اختیاری است و بخشی نیمه اختیاری و برخی هم عناصر اختیاری هستند.
آیت الله اعرافی تصریح کرد: بخش عمده ای از این عناصر و عوامل ، مولفه هایی هستند که ضمن اینکه در شخصیت هر فرد اثر می‌گذارند، در ساختمان شخصیت افراد دیگر هم موثر هستند. در جهان اسلام نیز هویت یک فرد از مجموعه ای از این عناصر سرچشمه می‌گیرد و باید گفت که درمیان این عناصر، ما از یک هویت اسلامی برخوردار هستیم.
وی افزود: هویت امت اسلامی، یعنی آن عنصر اعتقادی، فکری و معرفتی و... که بر آمده از کتاب و سنت و تاریخ و تمدن اسلامی است؛ این مجموعه ای از عناصر است که از آنها به عنوان هویت اسلامی و تمدن اسلامی تعبیر می گردد.
مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه در کنار این هویتها، هویتهای دیگری هم وجود دارد، تصریح کرد: از جمله آن هویتهای انسانی است که ما را با همه بشریت پیوند می‌زند و هویتهای نژادی که در امت اسلامی نیز از تنوع برخوردار است. هویتهای زبانی و هویتهای ملی و ناسیونالیستی از این دسته هستند و در نهایت هویت مذهبی که در آن مذاهب گوناگون در چهارچوب کلان اندیشه اسلامی شکل گرفته اند و وجود دارند.
وی با طرح سوالاتی پیرامون اینکه از منظر یک اندیشمند اسلامی باید این هویتها را چگونه سامان دهیم و در این عناصر هویت ساز انسان مسلمان، چه عنصری اصل است، پاسخ داد : بر اساس منطق، آن هویت توحیدی، ایمانی و اعتقادی که در میان امت اسلام مشترک است، عنصر و مولفه اصلی هویت اسلامی قلمداد می‌شود؛ در این هویت اصلی به عناصر بشری و جهانی، مذهبی، اقتصادی، اجتماعی و... توجه شده است.
آیت الله اعرافی خاطر نشان کرد:نکته ای که باید در این مقطع مورد توجه قرار گیرد، این است که این نظریه بر امت اسلامی و یا هویت اسلامی دلالت دارد، اینکه در هویت اسلامی ما، مولفه های فکری، معرفتی، اخلاقی و فرهنگی بر آمده از اصل اسلام است و بقیه عناصر حول این محور قرار دارند.
مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور اذعان داشت: اگر عنصری با این هویت اسلامی، فکری و معرفتی امت ناسازگار بود، باید کنار رفته و یا تعدیل شود باید گفت هویت فکری و معنوی که بشر آن را برگزیده است، دارای استدلال و منطق است.
وی اضافه کرد: در این هویت دینی، فکری و معرفتی هم عناصر مشترک (مانند امت اسلامی) و هم عناصر ویژه مربوط به اعتقادات اسلامی که نباید وحدت امت را دچار تفرقه کند، وجود دارد، اصل این نظریه هم این است که هویت اسلامی در واقع آن هویت برگزیده است که به ادله و دلایل باز می گردد و بقیه باید در شعاع آن قرار بگیرند، در نهایت امت میانه به منصه ظهور می رسد، همین مسئله باعث می‌شود کسانی که در هر جای این کره خاکی زندگی می‌کنند، با گفتن لا اله الا الله، محمد رسول الله خود را به نظام فکری، اعتقادی و اخلاقی اسلام پایبند دانسته و همه کسانی را که در این خیمه هستند، برادر و دوست خود می‌دانند و اخوت با آنها را عملا احساس کنند، بنابراین باید گفت این یک معرفت و شعوری است که به حس و احساس و شعار تبدیل می‌شود.
آیت الله اعرافی در همین خصوص ادامه داد: این مسئله همان است که ما باید در نظام های تربیتی خود ارتقاء دهیم، وظیفه ما مسلمانان این است که نظام تربیتی امت اسلامی را که برآمده از یک نظریه عمیق و اصیل است، تحکیم کنیم؛ البته باید در این زمینه همکاری‌های بین المللی، ارتباطات میان مذاهب، تعلقات قومی، نژادی و زبانی در چهارچوب آن تفسیر گردند و در همین جا است که امت شکل می‌گیرد.
مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه مسلمانان باید پارادوکس هویت را با محوریت اندیشه الهی و اعتقادات دینی، معارف روحی و اخلاقی حل کنند، اظهار داشت: پیام کنفرانس وحدت اسلامی به نهادهای علمی و فرهنگی این است که باید هویت سازی بنیادی را مورد توجه قرار دهند، همچنین تقویت اصالت هویت اسلامی از دیگر پیام های این کنفرانس است.
وی ادامه داد: از جمله آثارهویت اسلامی این است که کشورهای اسلامی کنار یکدیگر قرار خواهند گرفت و سبب می‌شود تا بازار علم مشترک اسلامی، بازار فناوری مشترک اسلامی و یک بازار اقتصادی به هم پیوسته اسلامی شکل گیرد.
آیت الله اعرافی با بیان اینکه مسلمانان با کمک روح تمدنی و هویت کلان اسلامی می توانند بر مشکلات فائق آیند، اذعان داشت: اگر این روح ، هویت، ایمان و عشق تحقق یابد، غصب فلسطین یک روز دیگر هم ادامه پیدا نخواهد کرد چراکه همه در یک صف از این هویت دفاع خواهند کرد و غاصبان را بیرون خواهند ریخت البته اگر این هویت بر مسیر درستی قرار گیرد، تعاملات بسیار خوبی با غیر مسلمانان هم پایه ریزی خواهد شد؛ تعاملی از موضع عزت و دفع ظلم و استکبار.
مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور تصریح کرد: از جمله نکات مهمی که در هویت و تمدن سازی اسلامی باید مورد توجه قرار گیرد، این است که در سیاست برای انتخاب مردم در کنار قوانین اسلام و ولایت الهی اهمیت قائل شویم؛ باید بدانیم که نظامات سیاسی ما باید برآمده از انتخاب مردم باشند، در غیر اینصورت انحراف پیش خواهد آمد و نهایتا به تروریسم اسلامی و افراط گرایی هایی می انجامد که مصیبت آنها برای جهان اسلام کمتر از سایر مصیبت ها نیست.
وی ادامه داد: تقویت هویت اسلامی به عنوان یک نظریه باید مدنظر جهان اسلام قرار گیرد؛ در واقع مواجه با افراط گرایی‌هایی که موجب شکل گیری تروریسم می‌شود و مایه وهن امت اسلام است، از اهمیت فراوان برخوردار است.
مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه امت اسلام در روزگاری تمدنی را آفرید که آن تمدن همه بشریت را به سمت توسعه و پیشرفت رهنمون ساخت و کاروان بشریت را جهش داد، اظهار داشت: امروز نیز اگر تمدن اسلامی شکل بگیرد و امت اسلامی با عناصر عقلانی و درست بر قرار گردد؛ نه تنها امت را از این چالش های موجود نجات می‌دهد بلکه در جهت منافع کل بشریت حرکت خواهد کرد.
آیت الله اعرافی ادامه داد: در اندیشه اسلامی و تمدن اسلامی رهاورد همه پیشرفت‌های بشر، برای همه بشریت است؛ بنابراین برگزاری کنفرانس وحدت اسلامی در این هفته مبارک و روزگاری که امت اسلام از یکسو با پیشرفت های بزرگ مواجه بوده و شاهد موفقیت های بزرگ جریان های اسلامی و محور مقاومت می‌باشد، بسیار ارزشمند است.
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در پایان گفت: نظام جمهوری اسلامی ایران الگویی نوین و زیبا را به منصه ظهور گذاشته است؛ الگویی که می تواند گامی بزرگ برای غلبه بر چالش هایی که ما در جای جای جهان اسلام با آنها مواجه هستیم، محسوب شود. ما امیدوار هستیم که همگی بتوانیم در خدمت به بشریت و در خدمت به جوانان و امت اسلام تلاش مضاعف کنیم و راه هایی نو را بر روی آنها بگشاییم.
